Κεφάλαιο 7, Εν. 2

ΚΕΦ. 7, ΕΝ. 2

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

Κοινωνικό συμβόλαιο είναι η υποθετική ή νοερή σύναψη ενός συμβολαίου μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας που  στηρίζεται σε(ορθολογικές)  αρχές και στις οποίες θα συμμορφώνονται όλοι. Πρόκειται για μια προσπάθεια νομιμοποίησης των δημοκρατικών πολιτικών θεσμών,  βασισμένη στην αμοιβαιότητα και στην αντίληψη ότι εξυπηρετούνται όλα τα συμφέροντα των πολιτών. Η χρονική αφετηρία αυτής της προσπάθειας έγινε στην κλασική Αθήνα.

Τα σημερινά Συντάγματα αποτελούν ένα είδος πραγματικής συμφωνίας μεταξύ των πολιτών.

Δεν μιλούμε πάντως για κοινή συμφωνία υποταγής σε έναν κυρίαρχο μονάρχη.

Ο Τ. Χομπς στο έργο του Λεβιάθαν θεώρησε πως για να προστατευτούμε από την επιδίωξη των εγωιστικών μας συμφερόντων μπορούμε  να  εκχωρήσουμε την εξουσία σε μια κεντρική αρχή που θα επιβάλλει την τάξη, θα ρυθμίζει τις σχέσεις και θα ικανοποιεί τις βασικές μας ανάγκες.

 Ούτε θεωρούμε ότι η εξουσία πηγάζει από τη θεϊκή αυθεντία(Μεσαίωνας).

Ο  Ζ. Ζ. Ρουσώ κατά τους νεότερους χρόνους(Διαφωτισμός), θεωρεί ότι  η γενική βούληση υπερβαίνει τις ατομικές βουλήσεις των μελών της κοινωνίας και διασφαλίζει τα δικαιώματα της πλειονότητας των πολιτών.

Σήμερα, μιλούμε για την αντιπροσωπευτική  και όχι την  άμεση δημοκρατία με την εξαίρεση του δημοψηφίσματος και για φιλελεύθερη δημοκρατία, όπου οι άρχοντες δεσμεύονται από την εντολή που έλαβαν από το λαό, αλλά και από το Σύνταγμα. Το Σύνταγμα θέτει ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο η πλειονότητα παίρνει αποφάσεις, χωρίς να μπορεί να το υπερβεί, αλλά και προστατευμένη από την αυθαιρεσία των αρχών.

Γνωρίσματα της φιλελεύθερης δημοκρατικής πολιτείας:

• η αρχή της πλειοψηφίας και του ισότιμου σεβασμού των δικαιωμάτων όλων των πολιτών, που θεμελιώνεται στη λαϊκή κυριαρχία.
• η αρχή της διάκρισης των εξουσιών, που ορίζει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης από την εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία
• η ισοπολιτεία και η ισονομία όλων των πολιτών, ανεξάρτητα από τη φυλή, την τάξη κλπ. και η απουσία κάθε επιβολής της διαφορετικής άποψης ή προσβολής του άλλου.

Η άποψη άλλων πολιτικών ιδεολογιών για τη φιλελεύθερη δημοκρατική  πολιτεία:

• οι κοσμοθεωρίες θρησκευτικού τύπου θεωρούν άθεες και ανήθικες τις σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες.
• ο  φασισμός και ο εθνικοσοσιαλισμός βλέπει ρομαντικά το κράτος ως φρουρό των ιδιαίτερων εθνοπολιτισμικών χαρακτηριστικών  του, ενώ τα ανθρώπινα δικαιώματα ως τεχνητά και απρόσωπα.
• η σοσιαλιστική θεώρηση και οι απολογητές της Κ. Μαρξ και Β. Λένιν μιλούν για την οικονομική ισότητα των πολιτών, πράγμα που δεν κατάφεραν να πετύχουν οι φιλελεύθερες δημοκρατίες και ο σύγχρονος καπιταλισμός. Προτείνουν τη δικτατορία του προλεταριάτου, δηλαδή την ανάληψη της εξουσίας από την εργατική  τάξη με επανάσταση και την κρατική ιδιοκτησία. Τα αγαθά στο σύστημα αυτό θα διανέμονται ανάλογα με τις ανάγκες των πολιτών.

Σήμερα, πράγματι η φιλελεύθερη δημοκρατία κατηγορείται για την επικράτηση της ανισότητας  και του ατομικισμού  που έφεραν κάποιοι πολιτικοί.